بازنمایی دین و چهره ی دیندار در رمان های فارسی جدید تحلیل موردی رمان های مصطفی مستور

در سال های اخیر رمان هایی با مضامین دینی، از استقبال چشمگیر خوانندگان برخوردار بوده اند. از آن جایی که رمان به عنوان یک رسانه، بر درک افراد از خود و محیط پیرامون اثر می گذارد، محقق می تواند متن رمان را به عنوان منبعی که بر درک افراد از دین و دینداری موثر است، مورد تحلیل قرار دهد. این تحقیق قصد دارد «بازنمایی دین و چهره ی دیندار در رمان های فارسی دهه ی اخیر» را از طریق مطالعه ی موردی رمان های مصطفی مستور، بررسی کند. از آنجایی که همه ی رمان های این نویسنده، پرمخاطب و دارای مضامین دینی است و زمان روایت شده در آن ها به دوره ی کنونی نزدیک است، به عنوان مورد پژوهش انتخاب شده است. در این تحقیق برای تحلیل متن رمانها از روش نظریه مبنایی استفاده شده است. به این ترتیب از طریق کدگذاری باز و محوری، توصیفی منسجم و روشمند از دین در رمانها و همچنین تیپولوژی ای از شخصیت رمان-ها –با تأکید بر شخصیت های دیندار- به دست می آید. یافته های تحقیق نشان می دهد که دین در رمان های مستور بیشتر به شکل ایمان، معنویت و اخلاق بازنمایی شده است. همچنین دین بیشتر به شکل پدیده ای فردی مطرح شده و نقش شریعت کمرنگ است. در مدل ساخته شده بر اساس کدگذاری محوری، «تجربه ی بحران» به عنوان پدیده ی اصلی مطرح شده، و تجربه ی مرگ، رنج، شر و دغدغه های وجودی به عنوان شرایط علی که به تجربه ی بحران می انجامند، مورد بحث قرار گرفته اند. «ناتوانی در تأویل» به عنوان پیامد اصلی تجربه ی بحران، در رمانها مورد تأکید قرار گرفته و سایر پیامدهای بحران به عنوان پیامدهای ثانویه در نظر گرفته شده اند. به دلیل اهمیت بحث تجربه ی بحران و توانایی تأویل در یافته های تحقیق، نظریات دین و معنا اهمیت می یابند و همچنین با توجه به اهمیت ایمان و نگاه مستور به ارتباط ایمان با عقل و دانایی، ایمان گرایی مورد اشاره قرار گرفته است.